तिल बहादुर कार्की: संघर्ष, समर्पण र समाजसेवाको प्रतीक

संयुक्त अपाङ्ग एकता आवास केन्द्रका अध्यक्ष तिल बहादुर कार्की नेपाली समाजमा परिवर्तनको उदाहरणीय पात्र हुनुहुन्छ। अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको हकअधिकार, शिक्षा, स्वास्थ्य तथा आत्मनिर्भर जीवनका लागि उहाँले पुर्‍याउँदै आएको योगदान अतुलनीय छ। उहाँको जीवन संघर्ष, सामाजिक सेवा र मानवतावादी सोचको अद्वितीय उदाहरण हो।

संघर्षको कथा: अप्ठ्यारालाई अवसरमा बदलेका योद्धा

तिल बहादुर कार्कीको जीवन सहज थिएन। जन्मजात नै उनी अपाङ्ग थिएनन्, तर जीवनको कुनै मोडमा उनले अपाङ्गता भोग्नुपर्‍यो। समाजको हेयपूर्ण दृष्टिकोण, अवसरको अभाव र शारीरिक असक्षमतासँग जुध्दै उनले आत्मनिर्भरताको यात्रालाई निरन्तरता दिए। अपाङ्गता भएका धेरै व्यक्ति घरको चुलोचौकोमै सीमित रहन्छन्, तर तिल बहादुर कार्कीले आफूलाई मात्र होइन, आफ्नो जस्तै अवस्था भएका सयौं-हजारौं अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको जीवन स्तर सुधार्ने अभियानमा लागे।

संयुक्त अपाङ्ग एकता आवास केन्द्रको स्थापना: समाजसेवाको नयाँ आयाम

तिल बहादुर कार्कीको नेतृत्वमा स्थापित संयुक्त अपाङ्ग एकता आवास केन्द्र अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूका लागि एउटा विश्वासको केन्द्र बनेको छ। यहाँ बसोबास गर्ने अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई मात्र होइन, समाजमा रहेका अन्य असहायहरूलाई पनि आत्मनिर्भर बनाउने अभियानमा यो संस्था क्रियाशील छ।
यस संस्थाले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई रोजगारी सिर्जना गर्न तालिम दिनेदेखि आत्मनिर्भर बनाउन विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ। साथै, समाजमा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूप्रति हुने भेदभाव हटाउने, उनीहरूलाई उचित सम्मान र अवसर प्रदान गराउने अभियानमा तिल बहादुर कार्कीको योगदान उच्च रहेको छ।

तिल बहादुर कार्कीको हालको अभियान र योगदान

आजका दिनमा तिल बहादुर कार्की केवल एउटा संस्थाका अध्यक्ष मात्र होइनन्, अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको आवाज उठाउने प्रभावशाली समाजसेवीका रूपमा चिनिनुहुन्छ। सरकारसँग अपाङ्गतामैत्री नीति निर्माणका लागि निरन्तर पैरवी गर्ने, अपाङ्गता भएका विद्यार्थीहरूलाई छात्रवृत्ति उपलब्ध गराउने, स्वास्थ्य उपचार तथा पुनर्स्थापनाका लागि पहल गर्ने उहाँका महत्वपूर्ण कार्यहरू हुन्।

उहाँको नेतृत्वमा हालसम्म सयौं अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई रोजगारीमा लगाइएको छ, शिक्षामा पहुँच पुर्‍याइएको छ, स्वास्थ्य सुविधामा सुधार ल्याइएको छ। उनका यी योगदानहरूले उनलाई अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको मात्र होइन, समग्र समाजको लागि आदर्श व्यक्तित्व बनाएको छ।

समाज र सरकारको भूमिका

तिल बहादुर कार्कीले गरेको समाजसेवा महान् छ, तर यस्ता अभियन्ताहरूलाई अझ सहयोग पुर्‍याउन समाज र सरकारले पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्नुपर्छ। अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई केवल सहानुभूति होइन, अवसर उपलब्ध गराउने वातावरण सिर्जना गर्नु जरुरी छ।

तिल बहादुर कार्कीको जीवनले देखाउँछ कि अपाङ्गता कुनै कमजोरी होइन, अवसर सिर्जना गर्ने साधन पनि हुन सक्छ। उहाँ जस्ता समाजसेवीहरूको प्रेरणाले नेपालमा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको अवस्था सुधार हुँदै जानेछ भन्ने विश्वास गर्न सकिन्छ।

निष्कर्ष

तिल बहादुर कार्की संघर्षको प्रतीक हुनुहुन्छ। उहाँले जीवनभर गरेका सामाजिक योगदानहरू इतिहासमा मात्र सीमित नरहून्, आगामी दिनमा पनि सरकार, समाज र आगामी पुस्ताले उहाँको अभियानलाई अझै मजबुत बनाओस् भन्ने कामना छ। समाजको परिवर्तन केवल शब्दमा होइन, कर्ममा देखिनुपर्छ, र तिल बहादुर कार्की त्यसका ज्वलन्त उदाहरण हुनुहुन्छ।

बाल अधिकारकर्मी तिल बहादुर कार्की सम्मानित

बाल अधिकारको क्षेत्रमा उल्लेखनीय योगदान गरेको भन्दै राष्टिय नागरिक बिकास समाजले आयोजना गरेको बिशेष कार्यक्रममा बालअधिकारकर्मी तिल बहादुर कार्की लाई महिला बालबालीका तथा जेष्ठ नागरिक मन्त्री थममाया थापाले सम्मान गरेकी छिन । बाल अधिकारकर्मी तिल बहादुर कार्की आफू अशक्त हुँदा हुदै पनि ४५ जना बालबालीकाहरुलाई पालन पोषण तथा शिक्षा दिदै आएका छन ।

उर्जाशिल र आँटिला कार्की बास्तबिक समाज सेबी हुन । समाज रुपान्तरणका लागी उनले आफनो ठाउँबाट ठूलो भूमिका खेल्दै आएका छन । उनलाई अहिले नशा सम्वन्धी रोग छ । केहि समय अघि उनि हस्पिटलमा भर्ना भएर उपचार गराइ घर फर्किएका छन । उपचार पछि अहिले बिभिन्न कार्यक्रममा सक्रिय हदै आएका छन ।

त्यस्तै सम्मान हुनेमा शिक्षा सेबी डिएन अधिकारी , भिम बहादुर मल्ल , युवा अभियान्ता दीपक कार्की , समाज सेबी दुर्गा दाहाल , सोनु माता , राजेश्वरी श्रेष्ठ, लगायत दुइ दर्जन भन्दा बढि सम्मानित भएका थिए । उक्त कार्यक्रमको सभापतित्व संस्थाका अध्यक्ष महेशजंग कुंवरले गरेका थिए ।

(प्रकाशित : २०७५ भाद्र २३/आयो खबर) 

तिल बहादुर कार्कीको आफ्नै पीडा : ‘लकडाउनमा हामी लाचार भयौं’

चैत १३, २०७६

कोरोना भाइरसका कारण विश्व यतिबेला संकटमा छ । कोरोनाको रोकथम र नियन्त्रणका लागि हरेक देशको सरकारले उचित कदम चालेका छन् । तर पनि त्यसको असर प्रत्यक्ष मानिसको दैनिकीमा परिरहेको छ ।

नेपालको सन्दर्भमा मंगलबार बिहान ६ बजेबाट ‘लकडाउन’ लागू गरिएको छ । विश्वका सबै देशका सरकारहरूका साथै अन्तर्राष्ट्रिय संघ संगठनहरूले कोरोनाभाइरस संक्रमणबाट नागरिक बचाउन सहायता प्याकेज सार्वजनिक गरिरहेका छन् ।

एकातर्फ कारोनाको त्रास अर्कोतर्फ खाद्ययान्नको अभाव । कोरोनाको संक्रमणभन्दा पनि भोकभोकै मरिन्छ भन्ने सोच्न थालका छन्, तिल बहादुर कार्की ।

१२ वर्षदेखि अनाथ तथा अपाङ्ग बालबालिकाहरू अभिभावक बनिरहेका कार्की संकटको समयमा लाचार भएका छन् । काठमाडौं कपनमा ‘संयुक्त अपाङ्ग एकता आवाज केन्द्र’ सञ्चालन गरिरहेका उनी यस्ता पात्र हुन् जो आफैँ फरक क्षमताको भइकन पनि ५० जनाभन्दा बढी बलबालिकाहरूको सहारा बनिरहेका छन् ।

मानौं लकडाउनको सबैभन्दा धेरै असर उनलाई नै परेको छ । उनी भन्छन्– ‘कोरोनाको कारण त खान नै पाइदैन जस्तो छ ।’ दुई दिनदेखि केन्द्रमा जाउलो मात्रै बनेको उनले सुनाए ।

‘कही कतै जान पाइनन् रहेछ हामी त भोकभोकै मर्छै होला,’ त्यसअघि उनले भने– ‘नानीहरूलाई अब के खुवाएर राख्ने ?’

केन्द्रमा द्वन्द पीडितदेखि भूकम्प पीडितसम्मका बालबालिकाहरू रहेको उनले बताए । दयनिय अबस्थामा आश्रित ती बालबालिकाहरूको कोरोनाको संक्रमण र लकडाउनका कारण थप कठिन बन्दै गएको छ ।

केन्द्रमा पछल्लो दिनहरूमा दाल चामलको पनि अभाव हुँदै गएको उनले बताए । केही दताहरूले सहयोगको लागि बोलाएको भएपनि लकडाउनका कारणबीच बाटोबाट फर्कनुपरेको उनको भनाई छ । उनले भने– ‘बाटोमा ट्राफिकले फर्काइदिनु भयो, यता पसलमा कसैले पनि उदारो दिदैनन् ।’

यस्तो अवस्था पनि उनले सरकारको आलेचना भने गरेनन् तर संकटको बेलामा नागरिकको जिम्मेवारी राज्यको रहेको भन्दै सरकारसँग सहयोगको लागि अपिल भने उनले गरे । ‘हाम्रो अवस्था धेरै नाजुक छ’– कार्कीले थपे ।

(कालिकाखबर डट कमबाट)